(KTSG) – Thị trường tài chính Việt Nam đang bước vào giai đoạn biến động với nhiều gam màu trái ngược. Sau nhịp tăng mạnh, chứng khoán quay lại xu hướng giảm điểm, trong khi vàng và ngoại tệ liên tiếp lập đỉnh mới. Bức tranh này cho thấy thị trường chịu sức ép khó lường từ cả yếu tố trong nước lẫn quốc tế.

Chứng khoán lao dốc

Sau giai đoạn tăng mạnh, đầu tháng 9-2025, VN-Index đã có hai phiên giảm sâu liên tiếp, làm mất hơn 4,2%. Xu hướng điều chỉnh đến từ áp lực chốt lời sau nhịp tăng trên 30% trong tám tháng đầu năm 2025, đồng thời chỉ số đã chạm ngưỡng tâm lý quan trọng quanh 1.700 điểm. Đáng chú ý, khối ngoại tiếp tục bán ròng mạnh, chỉ trong bốn phiên đầu tháng 9-2025, giá trị bán ròng đã vượt 4.000 tỉ đồng, nâng lũy kế bán ròng từ đầu năm lên hơn 77.000 tỉ đồng, cao hơn cùng kỳ và có khả năng biến năm 2025 thành một năm bán ròng kỷ lục của khối ngoại.

QUẢNG CÁO

Xu hướng giảm còn được củng cố bởi các bất định bên ngoài và rủi ro khó lường đối với các yếu tố vĩ mô của Việt Nam. Nhiều nền kinh tế trên thế giới đối diện bất ổn chính trị, hệ quả của khó khăn hậu dịch Covid-19, cộng hưởng xung đột địa chính trị và môi trường thương mại biến động. Trong nước, dòng tiền giá rẻ với thanh khoản dồi dào vẫn được duy trì để hỗ trợ phục hồi kinh tế, nhưng một phần có xu hướng dịch chuyển sang các hoạt động đầu cơ chứng khoán, vàng hay bất động sản. Với đặc tính luân chuyển nhanh và nhạy cảm với chính sách, dòng vốn này có thể được đẩy vào hoặc rút ra đột ngột, gây biến động mạnh cho thị trường. Nếu trạng thái này không được kiểm soát khéo, nguy cơ phát sinh hệ quả bất lợi là không nhỏ, điều đã được Thủ tướng nhấn mạnh tại cuộc họp Chính phủ thường kỳ tháng 8-2025.

Tỷ giá liên tục lập kỷ lục

Theo số liệu vĩ mô tháng 8-2025, một số chỉ tiêu như thặng dư thương mại và dòng vốn đầu tư nước ngoài vẫn ổn định, song dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã giảm. Cùng với nhu cầu mua đô la Mỹ mạnh trên thị trường không chính thức, tỷ giá trên thị trường này vượt ngưỡng 27.000 đồng/đô la.

Trong giai đoạn tới, ngoài việc tăng cường các biện pháp hành chính để kiểm soát thì nhiều khả năng cơ quan chức năng sẽ phải duy trì giám sát chặt chẽ, đánh giá kỹ lưỡng bối cảnh, thậm chí có thể phải hành động theo hướng nghịch chu kỳ với Fed để tạo dư địa chính sách, ứng phó với những bất ổn tiềm tàng.

Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng cũng đã tăng hơn 3,5% từ đầu năm 2025 và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, bất chấp việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa can thiệp bằng cách bán hơn 1,5 tỉ đô la Mỹ kỳ hạn cho các tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ âm trong hai ngày 25 và 26-8.

Có thể thấy, tỷ giá đang chịu sức ép kép từ trong và ngoài nước. Việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp khiến chênh lệch lãi suất tiền đồng và đô la Mỹ bị thu hẹp, thậm chí có thời điểm lãi suất tiền đồng thấp hơn lãi suất đô la Mỹ, làm gia tăng xu hướng nắm giữ ngoại tệ. Đồng thời, biến động khó lường từ bên ngoài cũng khiến dòng vốn vào trở nên khó dự báo hơn. Trong bối cảnh đó, kỳ vọng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 9 này có thể giúp thu hẹp chênh lệch lãi suất và giảm bớt áp lực lên tỷ giá.

Vàng liên tục tạo “cơn sốt” mới

Cùng chiều áp lực tỷ giá, giá vàng bùng nổ mạnh. Đầu năm 2025, giá vàng miếng SJC quanh 85 triệu đồng/lượng với chênh lệch giá mua – bán khoảng 2-2,5 triệu đồng thì đến đầu tháng 9 này, giá đã vọt lên quanh 135 triệu đồng/lượng. Trên thị trường quốc tế, vàng tăng từ 2.650 đô la Mỹ/ounce lên 3.620 đô la Mỹ/ounce, mức tăng hơn 36% và mức chênh lệch với vàng quy đổi Việt Nam khoảng 15-20 triệu đồng/lượng.

Tâm lý trú ẩn trước rủi ro lạm phát, biến động tỷ giá trong nước và bất ổn địa chính trị khiến vàng trở thành kênh ưu tiên. So với chứng khoán hay bất động sản khó tiếp cận hơn, vàng có đặc điểm là dễ mua bán và dễ tiếp cận với nhiều người. Do đó, dòng tiền thường có xu hướng đổ vào vàng khi giá vàng có biến động lớn và thường tạo nên các cơn sốt ngắn hạn trong nước.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP thay thế Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm mới quan trọng là xóa bỏ sự độc quyền vàng miếng của SJC, cho phép doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng theo chuẩn quy định, đồng thời nghiên cứu thành lập sàn vàng nhằm tăng minh bạch, cạnh tranh và phát triển thị trường lành mạnh hơn.

Tuy nhiên, việc giá vàng thế giới liên tục lập đỉnh, trong khi Nghị định 232 cần thời gian để thực thi, cộng thêm việc một số doanh nghiệp tạm ngừng bán vàng, đã khiến nhu cầu trong nước càng bị đẩy lên cao, góp phần tạo nên cơn sốt vàng hiện nay.

Bài toán khó với nhà điều hành

Cơ quan quản lý đang đứng trước thế vừa phải hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, vừa phải giữ ổn định vĩ mô trong bối cảnh bất định gia tăng và nhiều rủi ro có thể tiếp diễn. Việc tăng cung tiền và hạ lãi suất đã khiến mặt bằng lãi suất xuống mức thấp nhất nhiều năm, gần như không còn dư địa giảm. Hiện lạm phát phổ biến quanh 3-3,5% và có xu hướng đi lên, trong khi lãi suất huy động kỳ hạn 3-12 tháng chỉ ở mức 3-5%, đồng nghĩa lãi suất thực đã tiến gần về 0.

Việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp cũng tạo thêm sức ép lạm phát và tỷ giá, khiến một phần dòng tiền rẻ chảy vào các kênh đầu cơ như vàng, chứng khoán và bất động sản. Tuy nhiên, việc duy trì lãi suất thấp và thanh khoản hệ thống là phải thực hiện để hỗ trợ các tổ chức tín dụng cân đối, nếu không thì các tổ chức tín dụng sẽ phải tăng lãi suất huy động để thu hút thêm vốn nhằm duy trì cân đối và khó tránh khỏi một cuộc đua lãi suất trong thời gian tới. Cơ quan quản lý đang muốn dùng nhiều biện pháp ngắn hạn để “mua thời gian” và chờ điều kiện thuận lợi hơn từ bên ngoài, nhưng nếu đến ngưỡng nhất định vẫn không thể duy trì thì nâng lãi suất là hệ quả tất yếu và tăng trưởng kinh tế theo đó cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Trong giai đoạn tới, ngoài việc tăng cường các biện pháp hành chính để kiểm soát thì nhiều khả năng cơ quan chức năng sẽ phải duy trì giám sát chặt chẽ, đánh giá kỹ lưỡng bối cảnh, thậm chí có thể phải hành động theo hướng nghịch chu kỳ với Fed để tạo dư địa chính sách, ứng phó với những bất ổn tiềm tàng.