(KTSG Online) – Sự cần thiết phải thay đổi bức tranh hiện hữu của ngành quỹ đang được cả cơ quan quản lý và các thành viên tham gia thị trường nhắc đến nhiều hơn, sau cột mốc nâng hạng đầu tiên của thị trường chứng khoán.

Đến thời điểm thay đổi

Sự kiện nâng hạng thị trường từ FTSE Russell mang đến nhiều cơ hội thay đổi cho chứng khoán Việt nam, trong đó có bức tranh ngành quỹ, các tổ chức đầu tư tài chính trên thị trường chứng khoán.

QUẢNG CÁO

Theo thống kê của Bộ tài chính, thị trường có 43 công ty quản lý quỹ, quản lý khối tài sản với giá trị hơn 800.000 tỉ đồng, gấp hơn 7 lần so với thời điểm năm 2014, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm. Tuy nhiên, so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia…tỷ trọng giá trị tài sản quản lý trên GDP của Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, chiếm khoảng hơn 6% GDP.

Tại hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển TTCK và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam”, diễn ra sáng ngày 17-10, Bộ trưởng Bộ tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết thị trường được nâng hạng sẽ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài, bổ sung nguồn lực cho phát triển kinh tế.

“Đây cũng là cơ hội để thay đổi về chất cho thị trường chứng khoán, trong đó có sự thay đổi về cấu trúc cơ sở nhà đầu tư, tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, thúc đẩy sự phát triển ngành quỹ đầu tư trở nên chuyên nghiệp hơn, tăng trưởng và bền vững”, Bộ trưởng Bộ tài chính nói.

Theo ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC – thuộc Bộ Tài chính), hiện nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 99% tài khoản được mở (gần 11 triệu tài khoản) và chiếm khoảng 85-90% tổng giá trị giao dịch trên thị trường.

Mặc dù sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân giúp thanh khoản thị trường tăng tốt, nhưng cũng làm cho mức độ biến động thị trường chứng khoán của Việt Nam khá cao. Từ đầu năm 2024 đến nay, ức độ dao động thị trường này được tính toán là cao nhất trong các thị trường Đông Nam Á, theo ông Hải.

Mức độ dao động này được xem là rủi ro của thị trường. Do đó, các nhà đầu tư ngoại sẽ phải tính mức bù rủi ro cao hơn khi tham gia. “Mức bù rủi ro lớn này lại trở thành trở ngại  cho các doanh nghiệp Việt Nam khi huy động vốn, vì chi phí lớn hơn”, ông Hải nói.

Chia sẻ tương tự, bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, hiện nay nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giao dịch, trong khi tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức vẫn rất thấp. Tổng tài sản do các quỹ đầu tư quản lý mới đạt khoảng 6% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước ASEAN. Tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng chỉ quỹ dưới 0,5% dân số, trong khi con số này ở Thái Lan hay Hàn Quốc là 20–50%.

“Dù một số quỹ mở đạt tăng trưởng ấn tượng nhưng quy mô ngành quỹ vẫn còn quá nhỏ. Điều này cho thấy tiềm năng tăng trưởng lớn nhưng cũng phản ánh giai đoạn phát triển ban đầu nhiều khó khăn”, bà Thu nói.

Ông Hải, SSC, cho biết thị trường đang đứng trước ngưỡng cửa “tái cấu trúc” mạnh mẽ hoạt động của các quỹ đầu tư với nhiều cải cách mang tính toàn diện và chiến lược. “Đây là thời điểm chín muồi để chúng ta tập trung vào phát triển ngành quỹ tại Việt Nam”, ông nói thêm.

Mở rộng sản phẩm quỹ, nâng kiến thức nhà đầu tư

Giữa tháng 9, Bộ tài chính ban hành Quyết định 3168/2025 về việc phê duyệt đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán.

Trao đổi bên lề sự kiện, ông Nguyễn Công Minh, Trưởng ban Quản lý các Công ty Quản lý quỹ và Quỹ đầu tư chứng khoán (thuộc SSC), cho biết đề án này tập trung vào ba mục tiêu chính nâng cao chất lượng của nhà đầu tư cá nhân, tăng cường tỷ trọng tham gia của các tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài và tTái cơ cấu cơ sở nhà đầu tư và phát triển các quỹ đầu tư.

Thúc đẩy ngành quỹ cũng nằm trong nhóm giải pháp nâng hạng thị trường có liên quan, bao gồm đa dạng hóa mô hình quỹ đầu tư chứng khoán theo thông lệ quốc tế; phát triển các bộ chỉ số chứng khoán và chỉ số đầu tư để các quỹ đầu tư có thể thực hiện việc đầu tư theo các chỉ số đó. Ngoài ra cũng đề xuất những chính sách về thuế để ưu đãi nhằm tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư thực hiện việc đầu tư thông qua các quỹ.

Ông Nguyễn Quốc Dũng, Tổng giám đốc EastSpring Investment Việt Nam, cho rằng đề án theo Quyết định 3168 được đánh giá là định hướng chính sách kịp thời, mang tính chiến lược khi thúc đẩy đầu tư gián tiếp của nhà đầu tư cá nhân thông qua sản phẩm quỹ, khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức, định hướng mở rộng các loại hình quản lý quỹ theo thông lệ quốc tế. Đề án cũng mở ra cơ hội để quỹ mở rộng danh mục sản phẩm, bao gồm phát triển quỹ mở mới, quỹ hạ tầng, quỹ thị trường tiền tệ, và quỹ hưu trí tự nguyện.

Bà Thu của VinaCapital đề xuất cần có bốn nhóm giải pháp thúc đẩy thay đổi trạng thái ngành quỹ hiện nay. Đầu tiên là minh bạch hóa thị trường, nâng cao chất lượng hàng hóa niêm yết; giáo dục tài chính đại chúng, khuyến khích đầu tư dài hạn, tích sản qua quỹ; mở rộng kênh phân phối quỹ mở, đặc biệt thông qua hệ thống ngân hàng sẽ giúp vốn nhỏ lẻ trở thành dòng vốn lớn, chuyên nghiệp. Cuối cùng là cần đa dạng hóa sản phẩm quỹ đầu tư.

Theo ông Albert Kwang-Chin Ting, Chủ tịch HĐQT Công ty chứng khoán Phú Hưng, kinh nghiệm của thị trường Đài Loan là tăng cường sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân thông qua các sản phẩm ETF. Số lượng nhà đầu tư 10 năm trước chỉ là 240.000 người, nhưng hiện đã lên tới 14,3 triệu người sau khi được giới thiệu và đào tạo về ETF. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các chỉ số, Sở giao dịch chứng khoán Đài Loan đã thành lập công ty con thuộc sở hữu 100% để xây dựng các chỉ số.