(KTSG) – Đằng sau cuộc đua tăng vốn điều lệ “khủng” là sức ép tuân thủ chuẩn mực an toàn vốn mới, đáp ứng IFRS và mở rộng dư địa tăng trưởng tín dụng trong giai đoạn tới.

Đua tăng vốn

Chỉ trong thời gian ngắn, hàng loạt ngân hàng đã công bố kế hoạch tăng vốn điều lệ với quy mô từ vài ngàn đến hàng chục ngàn tỉ đồng. Tổng vốn điều lệ của 28 ngân hàng đến tháng 11-2025 đã vượt 926.000 tỉ đồng, tăng gần 16% so với cuối năm 2024, cho thấy một cuộc đua tăng vốn ngày càng nóng lên trong hệ thống.

QUẢNG CÁO

Ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) Sài Gòn – Hà Nội (SHB) có kế hoạch tăng thêm 7.500 tỉ đồng vốn điều lệ trong năm 2025, nâng quy mô lên hơn 53.000 tỉ đồng, với mục tiêu vươn vào nhóm bốn ngân hàng thương mại cổ phần có vốn điều lệ lớn nhất. Kế hoạch này được triển khai ngay sau khi SHB vừa hoàn tất một đợt tăng vốn hơn 9.000 tỉ đồng trong tháng 9, cho thấy chiến lược mở rộng quy mô khá quyết liệt.

HDBank cũng không đứng ngoài cuộc. Ngân hàng này đã thông qua chủ trương tăng vốn thêm tối đa hơn 11.500 tỉ đồng, chủ yếu thông qua phát hành cổ phiếu trả cổ tức và cổ phiếu thưởng từ nguồn vốn chủ sở hữu. Tỷ lệ cổ phiếu phát hành mới tương đương 30% so với lượng cổ phiếu đang lưu hành.

Lãi suất đầu vào tăng đã kéo hệ số NIM co hẹp trong năm nay, ảnh hưởng đến hệ số sinh lời của các ngân hàng. Điều này càng tạo động lực cho các ngân hàng tăng vốn tự có cấp 1 (chính là vốn điều lệ) để cải thiện chi phí vốn đầu vào.

VietinBank gần đây cũng đã được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt phương án phát hành gần 2,4 tỉ cổ phiếu để trả cổ tức, với thời gian thực hiện dự kiến từ quí 4-2025 đến quí 1-2026. Sau khi hoàn tất, vốn điều lệ của VietinBank được kỳ vọng tăng mạnh, từ mức hơn 53.700 tỉ đồng hiện nay lên xấp xỉ 77.700 tỉ đồng.

BIDV và Vietcombank cũng đang trong xu hướng tương tự. BIDV có kế hoạch phát hành 2,16 tỉ cổ phiếu, tăng vốn thêm trên 21.600 tỉ đồng, đưa vốn điều lệ lên gần 92.000 tỉ đồng. Vietcombank dự kiến chào bán riêng lẻ gần 550 triệu cổ phiếu, tăng vốn thêm khoảng 5.400 tỉ đồng, hướng tới mức vốn điều lệ gần 89.000 tỉ đồng. Những con số cho thấy nhóm ngân hàng có vốn nhà nước đang đẩy mạnh phát triển kinh doanh, đồng thời nâng sức cạnh tranh trước khối ngân hàng tư nhân có tốc độ tăng trưởng rất nhanh trong những năm gần đây.

Sacombank cũng gia nhập “đường đua” trở lại sau khoảng một thập niên tập trung tái cấu trúc. Ngân hàng này dự kiến phát hành thêm khoảng 343 triệu đơn vị, tương ứng tăng vốn điều lệ thêm hơn 3.400 tỉ đồng, từ gần 19.000 tỉ đồng lên gần 22.300 tỉ đồng.

Ngoài ra, một loạt ngân hàng khác như ABBank, TPBank, SaigonBank… đều đặt mục tiêu tăng thêm từ vài trăm đến vài ngàn tỉ đồng.

Theo thống kê, tổng vốn điều lệ của 28 ngân hàng đến tháng 11-2025 đạt hơn 926.000 tỉ đồng, tăng gần 16% so với cuối năm 2024. Dự báo cuộc đua tăng vốn trong thời gian tới sẽ còn quyết liệt hơn nữa, khi đây là một trong những mục tiêu quan trọng và sống còn của các ngân hàng để làm nền tảng tăng quy mô và tính an toàn trong hoạt động.

Tăng vốn vì mục tiêu sống còn

Theo Chiến lược phát triển ngành ngân hàng và các quy định liên quan, các ngân hàng thương mại được yêu cầu nâng hệ số an toàn vốn (CAR) lên tối thiểu 10-11% vào năm 2025, tiệm cận các chuẩn mực quốc tế. Cùng với đó, Thông tư 14/2025/TT-NHNN về tỷ lệ an toàn vốn của tổ chức tín dụng – với nhiều quy định tiến gần hơn tới chuẩn mực Basel III – cũng chính thức có hiệu lực từ ngày 15-9-2025, càng tạo thêm sức ép thúc đẩy các hoạt động tăng vốn của ngành ngân hàng.

Ngoài ra, Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam theo Quyết định 345/QĐ-BTC ngày 16-3-2020 quy định từ năm 2026, các doanh nghiệp niêm yết, công ty mẹ trong tập đoàn và tổ chức có lợi ích công chúng lớn bắt buộc áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS). Khi chuyển sang cơ chế ghi nhận tổn thất tín dụng kỳ vọng (expected credit loss) trên cơ sở các kịch bản tương lai, thay vì chỉ ghi nhận khi rủi ro thực tế phát sinh như VAS, đòi hỏi các tổ chức phải gia tăng “bộ đệm” vốn để hấp thụ rủi ro tốt hơn.

Điều quan trọng hơn là việc tăng vốn cũng sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng tín dụng của các ngân hàng. Với tăng trưởng tín dụng năm nay dự kiến đạt 18-20% và năm 2026 có thể tiếp tục duy trì ở mức 20% để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mục tiêu 10%, hệ số CAR của các ngân hàng có thể bị bào mòn nếu không kịp tăng vốn để đáp ứng. Đáng lưu ý là từ năm 2026, nhà điều hành có thể bỏ hạn mức tín dụng, từ đó thúc đẩy các ngân hàng đẩy mạnh hoạt động cho vay hơn nữa.

Hiện tỷ lệ dư nợ cho vay/tiền gửi (LDR) tại nhiều ngân hàng đã vượt ngưỡng an toàn, khi tăng trưởng huy động của toàn ngành nói chung và hầu hết các ngân hàng nói riêng đã không theo kịp mức tăng trưởng tín dụng trong những năm gần đây. Trong bối cảnh này, việc tăng vốn điều lệ để bù đắp cho nguồn tiền gửi thiếu hụt không theo kịp tín dụng càng trở nên cần thiết.

Đặc biệt, trước xu hướng lãi suất tiền gửi đã tăng trở lại trong thời gian gần đây, cạnh tranh huy động vốn càng trở nên quyết liệt, trong khi huy động từ kênh phát hành trái phiếu cũng trở nên khó khăn hơn. Lãi suất đầu vào tăng đã kéo biên lãi ròng (NIM) co hẹp trong năm nay, ảnh hưởng đến hệ số sinh lời của các ngân hàng. Điều này càng tạo động lực cho các ngân hàng tăng vốn tự có cấp 1 (chính là vốn điều lệ) để cải thiện chi phí vốn đầu vào.

Với nhóm ngân hàng nhỏ, hệ số CAR của nhóm này đã tiến sát ngưỡng tối thiểu 8%, cùng với nợ xấu có xu hướng tăng lên. Nếu không tăng vốn, các ngân hàng nhỏ có thể bị siết hạn mức tín dụng. Điều này khiến năm 2026 trở thành “năm buộc phải tăng vốn” chứ không còn là lựa chọn, đặc biệt là với một số ngân hàng từng trì hoãn tăng vốn trong giai đoạn 2023-2024, nay buộc phải “chạy nước rút”.

Về hình thức, các ngân hàng thực hiện việc này chủ yếu qua hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành mới cho cổ đông hiện hữu, người lao động và phát hành riêng lẻ cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài. Thời gian gần đây đã có một số ngân hàng lên kế hoạch tìm kiếm đối tác chiến lược. Ngoài ra, các ngân hàng cũng sẽ đẩy nhanh bán nợ xấu, bán tài sản thế chấp để thu hồi vốn, đồng thời có thể xem xét bán bớt vốn tại công ty con.

Nếu thị trường chứng khoán diễn biến thuận lợi cũng có thể giúp mục tiêu tăng vốn của các ngân hàng thuận lợi hơn. Tuy nhiên, xu hướng gần đây cho thấy kênh đầu tư này đang đối mặt với áp lực điều chỉnh, thanh khoản thấp nên có thể ảnh hưởng đến việc phát hành cổ phần của các ngân hàng trong giai đoạn. Mặt khác, việc tăng vốn ồ ạt cũng có thể dẫn đến tình trạng pha loãng cổ phiếu, gây rủi ro cho các nhà đầu tư.