Chiều 19-6, với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Giá (sửa đổi). Theo đó vé máy bay, sách giáo khoa sẽ tiếp tục được Nhà nước áp giá trần để có công cụ quản lý, tránh ảnh hưởng tiêu cực tới người dân, nhất là người thu nhập thấp.

Vì sao tiếp tục áp giá trần với vé máy bay?

Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua luật, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Lê Quang Mạnh đã lý giải về việc chưa bỏ khung giá để mặt hàng này theo cơ chế thị trường.

Hiện có 6 hãng hàng không khai thác các tuyến nội địa, nhưng thực tế vẫn do 3 hãng lớn nắm thị phần, trong đó Vietnam Airlines khoảng 35%, Vietjet Air 40% và Bamboo Airway 16%. Theo Luật Cạnh tranh, thị trường này có tính cạnh tranh hạn chế, trước mắt Nhà nước vẫn cần công cụ quản lý giá dịch vụ hàng không nội địa để ổn định thị trường.

Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua dự án Luật Giá (sửa đổi).

Về lâu dài, khi các loại hình giao thông phát triển đồng bộ, nhiều lựa chọn cho người dân, sẽ tính toán quy định giá dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa cho phù hợp. Việc quy định giá trần vé máy bay vẫn bảo đảm quyền chủ động của doanh nghiệp. Bởi lẽ, hiện các hãng hàng không vẫn toàn quyền quyết định giá dịch vụ, trong đó có vé máy bay, chỉ riêng hạng phổ thông thì không được vượt giá trần.

“Nếu không quy định giá trần thì đồng nghĩa với việc Nhà nước bỏ công cụ điều tiết giá. Các hãng hàng không hoàn toàn có thể đưa ra giá vé máy bay cao với hạng phổ thông, nhất là các dịp lễ, Tết, mùa du lịch, nhu cầu đi lại tăng cao. Việc này ảnh hưởng đến người dân, nhất là người có thu nhập thấp khó có thể tiếp cận các dịch vụ hàng không, làm tăng chi phí xã hội. Thực tế cho thấy, có những thời điểm (như dịp 30-4, 1-5-2023 vừa qua), các hãng đã đồng loạt tăng giá vé máy bay, gây tác động tiêu cực đến hoạt động du lịch, tâm lý người dân”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Lê Quang Mạnh lý giải.

Áp giá trần với sách giáo khoa; không đưa thịt lợn vào hàng bình ổn giá

Ngoài ra, theo Luật Giá (sửa đổi) vừa được thông qua hôm nay, việc định giá sách giáo khoa cũng theo hình thức giá trần.

Lý giải về điều này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Lê Quang Mạnh nêu rõ, đây là mặt hàng thiết yếu, đối tượng tiêu dùng rất lớn và giá mặt hàng này tác động trực tiếp tới số đông người dân. Hiện các nhà xuất bản vẫn cộng chi phí phát hành sách, mức chiết khấu rất cao (28-35% giá bìa), dẫn tới giá bị đẩy lên cao so với thu nhập của nhiều người dân. Vì vậy, cần thiết phải có công cụ kiểm soát để bảo đảm không tác động tiêu cực.

Ngoài ra, việc không quy định giá sàn với sách giáo khoa, Ủy ban Thường vụ cho là hợp lý vì đây là mặt hàng có tính đặc thù, đối tượng tiêu dùng mang tính bắt buộc, trong đó có cả đối tượng yếu thế. Nếu quy định giá sàn, các đơn vị phát hành sách không thể bán cho người dân với giá thấp hơn giá sàn, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, nhất là người có thu nhập thấp.

Mặt khác, sách giáo khoa là mặt hàng đa dạng về chủng loại, lại tiêu dùng trên phạm vi cả nước, việc tính toán mức giá sàn phù hợp với từng loại sách và phải phù hợp với mọi khu vực khác nhau là khó khả thi. Trên thực tế điều hành, tùy tình hình kinh tế – xã hội từng thời điểm, Chính phủ sẽ quyết định mức giá trần phù hợp…

“Như vậy, để ổn định thị trường đối với giá sách giáo khoa, tạo sự cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉ quy định giá trần, không quy định giá sàn đối với mặt hàng sách giáo khoa tại dự thảo luật”, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh nói. 

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Lê Quang Mạnh phát biểu tại phiên họp.

Đặc biệt, đối với mặt hàng điện, Nhà nước vẫn định giá mặt hàng này. Ủy ban Thường vụ Quốc hội lý giải, định giá là biện pháp điều tiết với mức độ cao nhất của Nhà nước với giá hàng hóa, dịch vụ để bảo đảm các mục tiêu về hạn chế vị thế độc quyền, đời sống người dân.

Theo Điều 30 Luật Điện lực, giá điện được điều chỉnh trên cơ sở các yếu tố chi phí và mức độ, thời gian thay đổi giá được xem xét trong bối cảnh điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, thu nhập của người dân.

Như vậy, khi thực hiện biện pháp định giá, Nhà nước đã tính đến mục tiêu hài hòa lợi ích giữa các bên, trong đó đã có cả mục tiêu ổn định giá cả phù hợp với kinh tế – xã hội.

Luật Giá (sửa đổi) được thông qua cũng bỏ mặt hàng thịt lợn, sữa cho người cao tuổi khỏi danh mục hàng hóa, bình ổn giá sau khi tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

THẢO NGUYÊN