Ông Nguyễn Tuấn Anh – Phó Tổng Kiểm toán nhà nước (KTNN) đã trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ về các nội dung liên quan xung quanh vấn đề này.

Tìm nguyên nhân chậm thực hiện kiến nghị

Theo báo cáo của KTNN, số kiến nghị chưa thực hiện đến 31/12/2023 là 67.513,03 tỷ đồng; trong đó (trong đó kiến nghị tăng thu, giảm chi NSNN khoảng 40%; còn lại chủ yếu là các khoản kiến nghị hoàn thiện thủ tục để thanh quyết toán theo quy định).

Phó Tổng Kiểm toán Nguyễn Tuấn Anh cho rằng: Về cơ bản các kiến nghị của KTNN đều đã được các đơn vị tổ chức thực hiện; các kiến nghị về xử lý tài chính, xử lý khác được thực hiện bình quân khoảng 75-80% cho năm liền kề năm kiểm toán và tiếp tục thực hiện trong các năm tiếp theo với tỷ lệ khoảng 15-20% số kiến nghị còn lại mỗi năm.

Qua rà soát cho thấy, đến thời điểm 31/12/2023, nguyên nhân chưa thực hiện được phân 4 nhóm: Nhóm nguyên nhân thuộc về đơn vị được kiểm toán 39.803,83 tỷ đồng chiếm 59%; Nhóm nguyên nhân thuộc về trách nhiệm của KTNN 283,07 tỷ đồng chiếm 0,4 %; Nhóm nguyên nhân thuộc về bên thứ 3 là 16.591,2 tỷ đồng chiếm 24,6 %; Nhóm nguyên nhân khác 10.834,93 tỷ đồng chiếm 16%. 

Theo quy định Luật KTNN năm 2015: “Báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước sau khi phát hành và công khai có giá trị bắt buộc phải thực hiện đối với đơn vị được kiểm toán về sai phạm trong việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công”. KTNN có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận kiến nghị kiểm toán đến tận cùng, bao gồm cả các kiến nghị chưa thực hiện lũy kế hàng năm; đảm bảo mọi khoản thu chi sai ngân sách Nhà nước (NSNN) phải được thu hồi, không để xảy ra thất thoát NSNN.

Tuy nhiên, việc chậm thực hiện kiến nghị kiểm toán về tăng thu, giảm chi NSNN ngoài việc kỷ luật tài chính chưa được thực hiện nghiêm, còn có thể có tác động về hiệu quả kinh tế khi không kịp thời huy động các khoản thu NSNN, thu hồi kịp các khoản chi sai để đáp ứng nhu cầu chi NSNN, giảm bội chi.

Bên cạnh đó, việc chậm kiến nghị kiểm toán quá kéo dài dẫn đến rủi ro không hoàn thành việc thực hiện được kiến nghị. Thực tế có những kiến nghị của KTNN đúng quy định, song đến thời điểm hiện tại không có khả năng hoặc khó có khả năng thực hiện được do đối tượng thực hiện đã nghỉ hưu, chuyển công tác, cá nhân nghỉ chế độ; DN phá sản…

Hoàn thiện quy định, tăng cường phối hợp

Phó Tổng KTNN Nguyễn Tuấn Anh cho biết: Để việc thực hiện kiến nghị đạt kết quả cao cần có giải pháp đồng bộ từ nhiều phía. Thực tiễn những năm qua, KTNN đã tập trung xử lý và có nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực của kết luận, kiến nghị kiểm toán, tập trung một số nhóm giải pháp.

Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền các quy định của pháp luật về KTNN; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương phổ biến, tập huấn các chế độ, chính sách về quản lý tài chính, các sai sót phổ biến, dễ mắc phải trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, tài chính công, tài sản công đã được KTNN phát hiện.

Thứ hai, KTNN sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi bổ sung các quy định của Luật KTNN nhằm tăng cường trách nhiệm các cơ quan của KTNN và các cơ quan được kiểm toán trong việc chấp hành, thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị kiểm toán…

Thứ ba, các đơn vị kiểm toán sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán, đặc biệt là chất lượng kết luận, kiến nghị kiểm toán; tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu đối với các kết luận, kiến nghị kiểm toán chưa đúng quy định.

Thứ tư, thực hiện công khai kết quả kiểm toán, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN để các tổ chức triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị của KTNN.

Thứ năm, tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo việc đôn đốc, theo dõi, kiểm tra thường xuyên việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán còn tồn đọng; kịp thời làm rõ nguyên nhân chưa thực hiện kiến nghị để có biện pháp xử lý, xem xét, giải quyết các khiếu nại, kiến nghị (nếu có) của các đơn vị được kiểm toán theo quy định. Nghiên cứu giải pháp để báo cáo cấp có thẩm quyền hoặc ban hành quy định, hướng dẫn xử lý đối với các kiến nghị kiểm toán không thực hiện do các nguyên nhân khách quan, bất khả kháng…

Thứ sáu, KTNN cần đẩy mạnh công tác phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan trong thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán; đặc biệt phối hợp chặt chẽ với người đứng đầu cấp ủy, Thường trực HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, người đứng đầu các bộ, ngành… đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kiến nghị kiểm toán và kịp thời xử lý các trường hợp vướng mắc trong thực hiện kiến nghị kiểm toán. 

Ngoài ra, KTNN cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu tổng hợp, kết nối, liên thông; phối hợp triển khai hiệu quả các quy định tại Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KTNN đối với công tác thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN.

Lãnh đạo KTNN cho rằng; về phía các bộ, ngành, địa phương cũng cần tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Tiếp tục thực hiện nghiêm Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật KTNN, các luật có liên quan…; thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán; phối hợp với KTNN để xử lý dứt điểm các kiến nghị, kết luận còn tồn đọng; xử lý nghiêm các trường hợp chậm, kéo dài nhiều năm việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán…

Các đơn vị cũng cần rà soát, nghiên cứu, báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình thực hiện kiến nghị kiểm toán, tập trung vào một số nguyên nhân chưa thực hiện được. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu cơ chế xử lý chung đối với các kết luận thanh tra, kiến nghị kiểm toán thu hồi hoàn trả, giảm chi ngân sách trong các trường hợp cơ quan, đơn vị phá sản, giải thể, mất năng lực hành vi dân sự…

Các đơn vị được kiểm toán cần tăng cường phối hợp với Đoàn kiểm toán, cung cấp tài liệu kịp thời; tăng cường chỉ đạo việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN, đặc biệt là các kết luận, kiến nghị kiểm toán chưa thực hiện còn tồn đọng; kịp thời làm rõ nguyên nhân chưa thực hiện kiến nghị để phối hợp với KTNN và các cơ quan liên quan có biện pháp xử lý.

“Chúng tôi hi vọng rằng, với sự vào cuộc tích cực của KTNN cũng như sự phối hợp, vào cuộc trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, các đơn vị được kiểm toán, kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán sẽ tiếp tục có những chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới”, Phó Tổng KTNN Nguyễn Tuấn Anh nói.

Anh Minh