Thị trường taxi Việt Nam có sự cạnh tranh khốc liệt nhất kể từ năm 2014, khi taxi công nghệ chính thức gia nhập cuộc chơi. Đó là kết quả tất yếu từ sự phát triển cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Khi đã có sân chơi công bằng…

Sự có mặt của taxi công nghệ đã nhanh chóng đẩy cuộc đua tranh thị phần vận tải taxi trở nên gay gắt, đặc biệt là ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và 6 tỉnh thực hiện mô hình thí điểm xe hợp đồng điện tử dưới 9 chỗ.

Khi mới tham gia sân chơi, taxi công nghệ có nhiều lợi thế như gọi xe nhanh hơn, giá cước rẻ hơn, được sử dụng xe của cá nhân kết nối với các công ty công nghệ, xe không lắp đồng hồ tính tiền, không phải niêm yết giá, không phải xin phù hiệu taxi, không phải có bộ phận điều hành, theo dõi về ATGT như các đơn vị taxi truyền thống… nên đã thu hút một lượng lớn khách hàng và các chủ xe cá nhân tham gia chở khách.

Theo nhiều ý kiến phản ánh, một số lợi thế mà taxi công nghệ có được là chưa phù hợp, chưa bình đẳng trên sân chơi chung.

Trước những kiến nghị xác đáng của Hiệp hội Taxi 3 miền, nhất là Hiệp hội Taxi Hà Nội, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 10/2020/NĐ-CP thay thế Nghị định số 86, theo đó, taxi công nghệ có các nghĩa vụ, trách nhiệm như taxi truyền thống, bảo đảm sự công bằng.

Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách bằng taxi phải có phù hiệu “XE TAXI” và được dán cố định phía bên phải mặt trong kính trước của xe. Đối với xe hợp đồng điện tử dưới 9 chỗ, Nghị định cũng quy định, được quyền lựa chọn gắn hộp đèn “TAXI” hoặc dán phù hiệu xe taxi cố định. Xe kinh doanh vận tải phải được gắn biển số nền màu vàng để phân biệt với phương tiện không kinh doanh vận tải.

Với việc ban hành các quy định quản lý taxi công nghệ chặt chẽ, bảo đảm sự bình đẳng, các doanh nghiệp taxi truyền thống đã có sự cạnh tranh lành mạnh, dần phục hồi, lấy lại thị phần. Nhất là trong bối cảnh, taxi công nghệ cũng bộc lộ một số tồn tại liên quan đến cách tính giá cước, mức phí, mức chiết khấu…

Trước sức ép “đổi mới để tồn tại”, đặc biệt là ảnh hưởng từ dịch COVID-19, taxi truyền thống đã không ngừng nỗ lực củng cố hình ảnh là sự lựa chọn an toàn, tin cậy, tuân thủ sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan chức năng với những điều kiện kinh doanh chặt chẽ (như xe phải có phù hiệu, niên hạn; đồng hồ được kiểm định; lái xe có chứng chỉ đào tạo bài bản; giá cước được niêm yết công khai, không tùy tiện tăng dù cao điểm hay lễ, tết và muốn điều chỉnh phải đề xuất lên Sở GTVT…).

Mặt khác, nhiều hãng taxi truyền thống (điển hình như Mai Linh) đã tận tình phục vụ, giúp đỡ nhân dân vượt qua khó khăn trong đại dịch; đồng thời kiên quyết sàng lọc, xử lý nghiêm nếu tài xế phục vụ khách không tốt. Vì thế, người dân càng tin tưởng sử dụng taxi truyền thống.

Bước chuyển mình mới: Điện hóa

Xu hướng sử dụng phương tiện vận tải thân thiện với môi trường và những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 khiến nhu cầu sử dụng xe ô tô điện trở thành xu thế tất yếu.

Trước tình hình đó, vừa qua, Hiệp hội Taxi Hà Nội đã tổ chức hội nghị nghiên cứu áp dụng và thử nghiệm dùng xe điện của các nhà cung cấp làm taxi, thay các loại xe taxi đang sử dụng xăng, dầu hiện nay.

Theo phân tích của các chuyên gia và lãnh đạo các doanh nghiệp taxi dự hội thảo, ô tô điện sẽ là tương lai của nền công nghiệp ô tô thế giới.

Phương tiện này không những giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn tiện dụng hơn rất nhiều so với các dòng xe chạy bằng xăng dầu, như: Nạp năng lượng dễ dàng; không cần thay nhớt, nước làm mát; giảm tần suất bảo dưỡng định kỳ; độ an toàn cao; không có tiếng ồn động cơ…

Bên cạnh đó, giá xăng dầu tăng nhanh và nguồn cung khó khăn, trong khi giá điện lại tương đối ổn định. Nếu so sánh việc sử dụng xe ô tô điện, người dùng và các doanh nghiệp vận tải taxi sẽ tiết kiệm được một khoản lớn chi phí khi vận hành, không chỉ làm lợi cho doanh nghiệp mà cả khách hàng.

Để thích ứng với xu hướng của ngành kinh doanh vận tải thế giới và nắm bắt thời cơ, một số doanh nghiệp vận tải taxi Hà Nội đã tiến hành khảo sát, thử nghiệm và có đánh giá ban đầu về việc sử dụng xe điện trong vận tải taxi.

Ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội Taxi Hà Nội khẳng định, các doanh nghiệp thành viên kinh doanh dịch vụ taxi đều đồng tình, ủng hộ chủ trương chuyển đổi dần từ phương tiện động cơ đốt trong sang sử dụng năng lượng sạch, thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, khi thực hiện chuyển đổi sang taxi điện ở Việt Nam sẽ vấp phải hai rào cản chính. Thứ nhất là câu chuyện hạ tầng trạm sạc. Nếu người dùng ô tô điện cá nhân thiếu trạm sạc một phần thì doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ taxi điện “khát” trạm sạc gấp hàng chục lần.

Xe taxi nói riêng hay các xe kinh doanh vận tải nói chung có những đặc thù riêng biệt. Đối với ô tô cá nhân, đa số chủ xe có thể sạc đầy pin vào ban đêm để sử dụng cho cả ngày hôm sau. Còn đối với xe taxi, thời gian hoạt động là 24/7, quãng đường di chuyển dài, phải dừng, đỗ, đón trả khách tại nhiều địa điểm trong một ngày, dẫn đến cần nạp năng lượng nhiều lần và tại nhiều địa điểm.

Rào cản thứ hai là vấn đề tài chính của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, giá một chiếc ô tô điện còn khá đắt đỏ, gấp 1,5-3 lần giá một chiếc ô tô thông thường được dùng để hoạt động taxi.

Để mua xe với số lượng lớn, các hãng taxi buộc phải vay ngân hàng. Tuy nhiên, trong bối cảnh các tổ chức tín dụng liên tục tăng lãi suất thì khả năng tiếp cận vốn vay của doanh nghiệp càng khó khăn.

Do đó, việc đầu tư chuyển đổi sang taxi điện ở thời điểm hiện tại không thể làm nhanh mà cần tiến hành từ từ, kết hợp tính toán khả năng lợi nhuận và hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất.

Lãnh đạo Hiệp hội Taxi Hà Nội khẳng định, hiệp hội luôn sẵn sàng hợp tác với các doanh nghiệp và Nhà nước trong chuyển đổi sang taxi điện, tuy nhiên, đề nghị cơ quan chức năng Nhà nước cần xem xét, áp dụng những cơ chế, chính sách ưu đãi trong nhập khẩu xe điện.

Cùng với đó, Hiệp hội Taxi Hà Nội kiến nghị cơ quan chức năng sớm xem xét, dỡ bỏ lệnh cấm taxi đối với một số tuyến phố vì taxi là phương tiện giao thông công cộng, cần được ưu tiên hơn phương tiện cá nhân. Đồng thời, ngành GTVT cần xem xét quy hoạch thêm các điểm đỗ cho xe taxi để phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu đi lại của nhân dân, bởi sử dụng taxi di chuyển là xu hướng văn minh, tất yếu.

Nguyễn Đức