Theo bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), dư địa phát triển thương mại điện tử của Việt Nam còn lớn nhờ cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, có khả năng thích ứng nhanh, sẵn sàng thử nghiệm công nghệ mới và có khát vọng vươn lên mạnh mẽ. Việt Nam thậm chí được các tổ chức quốc tế đánh giá thuộc nhóm dẫn đầu khu vực về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Không chỉ thuận lợi về hạ tầng số, Việt Nam còn có thế mạnh truyền thống về xuất khẩu. Nước ta nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới với nhiều mặt hàng chủ lực như nông sản, thủy sản, dệt may, da giày, linh kiện điện tử. Tuy nhiên, mới 20% doanh nghiệp khai thác thương mại điện tử cho xuất khẩu. Điều đó đồng nghĩa thị trường còn tiềm năng rất lớn để mở rộng xuất khẩu bằng kênh trực tuyến.

Tuy nhiên, bà Lại Việt Anh nhìn nhận, dù dư địa rộng mở nhưng doanh nghiệp, nhất là nhóm vừa, nhỏ và siêu nhỏ vẫn đối mặt nhiều thách thức khi xuất khẩu qua nền tảng số. Trong đó, khó khăn lớn nhất nằm ở việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm định, an toàn và tuân thủ pháp luật tại các thị trường nhập khẩu.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng gặp hạn chế về kỹ năng ứng dụng công cụ kỹ thuật số để tối ưu hóa chi phí vận hành. Mặc dù các nền tảng thương mại điện tử quốc tế cung cấp bộ công cụ hỗ trợ mạnh mẽ nhưng để sử dụng thành thạo và tạo ra đơn hàng thực tế, doanh nghiệp cần thời gian và nguồn lực đáng kể. Chi phí tham gia nền tảng, từ mở gian hàng, quảng bá, vận hành là bài toán khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ cân nhắc.

Cùng với đó, rào cản ngôn ngữ, thanh toán và đặc biệt là logistics vẫn là điểm nghẽn lớn. Khi xuất khẩu trực tiếp đến người tiêu dùng, đơn hàng có giá trị nhỏ, khối lượng thấp, nên chi phí logistics tính theo đơn vị sản phẩm lại tăng cao. Vì vậy, tối ưu hóa chi phí vẫn là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp nhỏ khi muốn mở rộng bán hàng ra thị trường quốc tế qua thương mại điện tử.

Để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và khai thác thương mại điện tử xuyên biên giới hiệu quả hơn, bà Lại Việt Anh cho biết thời gian qua, Chính phủ đã có một loạt các chính sách lớn. Đó là Quyết định 645/QĐ-TTg năm 2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đào tạo, nâng cao kỹ năng và cung cấp các giải pháp số cho doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy mở rộng thị trường thông qua thương mại điện tử trong nước và quốc tế.

Nghị định 80/2021/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đưa ra cơ chế hỗ trợ tài chính rõ ràng. Một điểm quan trọng là doanh nghiệp có thể được hỗ trợ tới 50% chi phí mở và duy trì gian hàng trên các nền tảng số trong nước và quốc tế.

Quyết định 1415/QĐ-TTg năm 2021 hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận hệ thống phân phối nước ngoài, với mục tiêu thúc đẩy 5.000 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới. Các chương trình hỗ trợ từ đào tạo, kết nối thị trường đến tư vấn tiêu chuẩn, giúp doanh nghiệp chủ động tiếp cận thị trường mới.

Cùng với những kênh hỗ trợ rất thực tiễn của Chính phủ, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khuyến nghị doanh nghiệp nghiên cứu kỹ các chính sách hiện hành để lựa chọn đúng kênh hỗ trợ phù hợp, khai thác đúng nhu cầu của mình.

Anh Thơ