Nhiều bậc lão thành trong ngành điện khi nhắc tới dự án đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch-Phố Nối đều nhớ về kỳ tích đường dây 500 kV đầu tiên dài gần 1.500 km, mang điện từ miền Bắc tới miền Nam hoàn thành 30 năm về trước. 

Dù trình độ nhân lực, công nghệ và kinh nghiệm vượt trội so với ba thập kỷ trước, việc thi công đường dây truyền tải ở thời điểm này vẫn đối diện với nhiều khó khăn, đặc biệt trong giải phóng mặt bằng.

Đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch-Phố Nối có tổng chiều dài khoảng 519 km đi qua địa bàn 211 xã, phường, của 43 huyện, thị xã thuộc 9 tỉnh gồm Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình, Hải Dương và Hưng Yên, chiếm dụng những loại hình sử dụng đất khác nhau. Mỗi tỉnh thành có một chính sách đền bù và cách thức thực hiện việc giải phóng mặt bằng khác nhau.

Theo GS.TS Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam, một trong những nhân sự chủ chốt của đại công trình đường dây 500 kV mạch 1, những khó khăn về điều kiện tự nhiên khi thi công đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch-Phố Nối ít hơn so với thi công mạch 1. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều vấn đề liên quan và mỗi vùng có một vấn đề riêng. Chẳng hạn, ở miền núi hay vùng ít canh tác nông nghiệp, công tác đền bù giải phóng mặt bằng sẽ dễ dàng hơn nhưng việc vận chuyển máy móc, nguyên vật liệu, thi công, kéo dây lại thách thức hơn.

Một vấn đề khác được các chuyên gia chỉ ra trước khi các dự án thành phần của đường dây 500 kV mạch 3 khởi công là vướng mắc trong giải phóng mặt bằng liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng. Về điểm này, sau khi lắng nghe đóng góp của các cơ quan chức năng, giới chuyên gia, ngày 6/3/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định 27/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp.

Nghị định mới cho phép tạm sử dụng để thực hiện thi công công trình tạm phục vụ thi công dự án lưới điện để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo quy định của pháp luật về xây dựng, điện lực và các pháp luật khác có liên quan, nhưng không chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với diện tích tạm sử dụng rừng.

Trong tháng 6/2024, Chính phủ đã phê duyệt khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho dự án thành phần của Dự án đường dây 500 kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối gồm: Quảng Trạch-Quỳnh Lưu, Quỳnh Lưu-Thanh Hóa và Nhà máy nhiệt điện Nam Định I-Phố Nối và phê duyệt Khung chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Dự án Đường dây 500 kV Nhà máy nhiệt điện Nam Định I-Thanh Hóa.

Thi đua với kỳ tích hoàn thành đường dây 500 kV mạch 1 trong 2 năm, dự án đường dây 500 kV mạch 3 từng đặt mục tiêu hoàn thành trong 1/3 thời gian của 2 năm, tức khoảng 8 tháng. Hợp phần dự án đường dây 500 kV Thanh Hóa-Nam Định 1 (dài 73 km) khởi công vào cuối tháng 10/2023 và đóng điện thành công vào ngày 30/6/2024, tức là khoảng 8 tháng.

Các hợp phần còn lại, gồm Dự án đường dây 500 kV Quảng Trạch-Quỳnh Lưu (dài 226 km); Dự án đường dây 500 kV Quỳnh Lưu-Thanh Hóa (2 mạch, dài 91 km); Dự án đường dây 500 kV Nam Định 1-Phố Nối (dài 123 km) đều được khởi công vào ngày 18/1/2024, nếu đóng điện đúng dịp Quốc khánh thì thời gian thi công cũng mất khoảng 8 tháng.

Để đạt được kết quả trên, tinh thần ‘chỉ bàn làm, không bàn lùi’ với sự quyết tâm, sự chung sức, đồng lòng, vào cuộc có hiệu quả của hệ thống chính trị các địa phương, nỗ lực ‘vượt nắng thắng mưa, không thua gió bão’, làm việc “3 ca 4 kíp”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương”… của những công nhân thi công trên công trường đã được phát huy cao độ. 

Các tổ thi công của công nhân ngành điện các địa phương như Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Phú Yên… luôn sẵn sàng “tiếp lửa” cho các công trường đường dây 500 kV mạch 3, nhiều người làm liên tục nhiều tháng không về thăm nhà. Thậm chí, nhiều cán bộ sắp đến ngày nghỉ hưu vẫn nhận “đi tăng cường” cho công trình trọng điểm quốc gia.

Đại công trình đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch-Phố Nối còn nhận được sự chỉ đạo sâu sát, tích cực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. 

Ngoài việc trực tiếp tới công trường thi công của dự án tại Thái Bình (ngày 27/1/2024), Quảng Bình (ngày 2/6/2024), Nghệ An (ngày 23/6/2024), liên tục từ tháng 4/2024, tháng nào Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng chủ trì một cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương, đơn vị về tình hình thực hiện các dự án đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch-Phố Nối.

Tại cuộc họp ngày 13/8/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ khối lượng công việc còn lại không nhiều song là phần việc khó. Do đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương, lực lượng liên quan phải quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực, cố gắng hơn nữa, làm việc quyết liệt hơn nữa, có trọng tâm, trọng điểm hơn nữa trong giai đoạn nước rút cuối cùng với mục tiêu hoàn thành dự án trước ngày 2/9, tổ chức khánh thành vào dịp Quốc khánh năm nay.

Theo chuyên gia Trần Đình Long, việc hoàn thành đường dây mạch 3 sẽ tăng cường khả năng tải từ miền Trung ra miền Bắc, giải phóng công suất điện ở miền Trung, chủ yếu là điện tái tạo dư thừa, tăng cường khả năng cung cấp điện cho khu vực phía bắc. Tiến độ mà Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra là một mục tiêu để ngành điện phấn đấu và hoàn thành công trình càng sớm càng tốt.

Hoàng Hạnh