Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, TPHCM là một đô thị hết sức đặc biệt, tuy chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, nhưng đóng góp gần 20% GDP, 25% thu ngân sách. Tuy nhiên, thời gian qua, TPHCM đang phải đối diện nhiều khó khăn như tiềm năng thế mạnh chưa được khai thác hiệu quả; tính vượt trội, dẫn dắt có chiều hướng suy giảm; tỉ lệ đóng góp GDP năm 2023 chỉ còn 16,5%. 

Ngoài ra, mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế chậm thay đổi, chất lượng tăng trưởng và năng suất lao động đóng góp vào tăng trưởng thấp hơn trung bình cả nước; tỉ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế giảm dần…

Tại Hội thảo, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi bày tỏ mong muốn các đại biểu đóng góp ý kiến để giúp nhận diện rõ hơn những hạn chế, khai mở hết tiềm năng để TPHCM làm tròn vai trò là một trung tâm phát triển không chỉ của vùng Đông Nam Bộ, mà của cả nước và xa hơn là của khu vực. 

“Quy hoạch TPHCM không chỉ vì sự phát triển của Thành phố và Thành phố cũng không tự làm một mình được”, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi khẳng định.

TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng TPHCM có thể hướng đến mục tiêu tăng trưởng cao hơn nhiều, nhưng điểm nghẽn là chưa có đột phá thể chế.

Theo ông Cung, TPHCM có thể chọn phương án 3 mà Dự thảo đưa ra là tăng trưởng trên 10%, thậm chí cao hơn, vẫn có thể khả thi. Vấn đề là chúng ta có dám chọn, dám có tư duy đột biến, khác biệt, có cơ chế ra quyết định “phi truyền thống” và giải pháp, cách làm khác biệt, quyết liệt hay không. Như Hàn Quốc, Nhật Bản… đã có tăng trưởng 10 – 15%/năm liên tục trong 20 – 30 năm.

Tuy nhiên, với thực tế hiện nay, ngay cả với phương án 2 mà Dự thảo Quy hoạch TPHCM đã lựa chọn cũng là khó khăn. TS. Nguyễn Đình Cung phân tích tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021-2025 là 6,6%, năm 2021 là 5,36%; 2022 là 9%; 2023 là 5,81%, như vậy bình quân 2 năm 2024-2025 phải đạt 11,8%; cao gấp đôi so với năm 2023. Mục tiêu này không thể đạt được trong bối cảnh hiện nay. 

Nếu 2 năm 2024-2025 chỉ tăng trung bình khoảng 8 – 9%, thì giai đoạn 2026-2030 phải tăng cao hơn trung bình khoảng 12% mới đạt trung bình 8,3% cho giai đoạn 2021-2030.

Nguyên lãnh đạo CIEM khẳng định đây là phương án không thể đạt được nếu tiếp tục tăng trưởng dựa trên những lợi thế và cơ hội kinh doanh sẵn có; thiếu các nỗ lực xây dựng năng lực tăng trưởng mới. Vì vậy, phải có đột phá thực chất mới chuyển đổi được mô hình tăng trưởng và thực hiện được phương án phát triển được lựa chọn.

Cũng liên quan đến các kịch bản tăng trưởng dự kiến trong Dự thảo Quy hoạch TPHCM, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Cao Viết Sinh cho rằng, các kịch bản nêu trong quy hoạch có phần chưa hợp lý, bởi nếu Thành phố chỉ chọn tăng trưởng 8,3% – là mức kịch bản trung bình, thì vùng không thể đạt 9% như quy hoạch vùng đã xác định. Ông đề xuất mức hợp lý với Thành phố phải là 9%.

Ngoài ra, ông Cao Viết Sinh đề nghị làm rõ hơn vai trò của TPHCM trong vùng, khu vực. Theo ông Sinh, TPHCM từng là ví dụ tiêu biểu của đổi mới sáng tạo, nhưng bây giờ dường như “dè dặt hơn nhiều”.

Bên cạnh đó, về định hướng xây dựng quy hoạch, GS.TS, KTS Trần Trọng Hanh, Chủ nhiệm Đồ án quy hoạch TPHCM cho rằng với quy mô dân số gần 10 triệu dân, TPHCM sẽ là 1 trong 20 siêu thành phố trên thế giới nhưng quỹ đất thuận lợi để khai thác còn lại rất ít.

Vì vậy, kiểu phát triển “vết dầu loang” (đô thị đơn cực) lâu nay không thích hợp nữa, thay vào đó, Thành phố phải phát triển đa cực, xanh, thông minh, đảm bảo môi trường bền vững. Mô hình phát triển mới cũng sẽ ngăn chặn được tình trạng di dân ồ ạt, nâng cao chất lượng sống cho người dân./.

Minh Ngọc