Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, người trực tiếp tham gia đoàn công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị thượng đỉnh hành động khí hậu thế giới (COP28) và các hoạt động song phương tại UAE, cho biết CEPA là một hiệp định được lãnh đạo chính phủ hai nước rất quan tâm.

Dấu mốc quan trọng

Xin ông chia sẻ về triển vọng kết thúc đàm phán, hướng đến ký kết CEPA sau chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới UAE?

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân: Từ năm 2022, Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Kinh tế UAE đã chủ động nghiên cứu khả năng đàm phán, ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương. FTA giữa Việt Nam và UAE được đánh giá là khả thi, kỳ vọng mang lại lợi ích cho cả hai Bên và phù hợp với mong muốn tăng cường hợp tác giữa hai nước trên nhiều lĩnh vực.

Sau quá trình nghiên cứu khả thi và đánh giá tác động của FTA giữa Việt Nam và UAE vào năm 2022, trên cơ sở thống nhất với UAE, tháng 4/2023, trong chuyến thăm và làm việc với UAE của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, hai bên đã thống nhất tên gọi của FTA song phương là Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA), ký Tuyên bố cấp Bộ trưởng về việc tiến tới khởi động đàm pháncũng như thống nhất Điều khoản tham chiếu (TOR) của CEPA. 

Ngày 20/6/2023, Chính phủ đã chính thức quyết định khởi động đàm phán CEPA trong bối cảnh quan hệ song phương Việt Nam – UAE ngày càng phát triển tốt đẹp, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế-thương mại.

Từ khi khởi động đàm phán vào tháng 6 đến nay, Việt Nam và UAE đã trải qua 3 phiên đàm phán về CEPA với các nội dung: thương mại hàng hóa, thương mại dịch vụ, thuận lợi hóa đầu tư, quy tắc xuất xứ, sở hữu trí tuệ, thương mại số, phòng vệ thương mại, các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật (SPS), hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT), hải quan và thuận lợi hóa thương mại, mua sắm của Chính phủ, các vấn đề về pháp lý – thể chế, hợp tác kinh tế và doanh nghiệp vừa và nhỏ. 

Với các nội dung này, CEPA giữa Việt Nam và UAE được đánh giá là một Hiệp định toàn diện và hứa hẹn đảm bảo cân bằng lợi ích cho cả Việt Nam và UAE.

Với sự quyết tâm, nỗ lực ở tất cả các cấp của Việt Nam và UAE, hai bên đã đạt được các tiến bộ quan trọng, đã ký biên bản làm việc về gói nội dung kết thúc đàm phán để có thể báo cáo lên Lãnh đạo hai bên quyết định. 

Việc Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự COP28 tại UAE được phía bạn coi là dấu mốc quan trọng, thậm chí là có ý nghĩa quyết định để hai bên có thể thống nhất việc kết thúc đàm phán ở cấp chính trị. 

Nếu đạt được thống nhất chung, các nhà lãnh đạo hai bên sẽ chỉ đạo cấp kỹ thuật nhanh chóng hoàn tất các nội dung kỹ thuật còn lại cũng như thúc đẩy các thủ tục trong nước để hướng tới ký, phê duyệt và thực thi Hiệp định CEPA phù hợp với quy định pháp luật của mỗi bên, từ đó đem lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp và người dân hai nước.

Cầu nối cho hàng Việt đến Trung Đông và châu Phi

Hiệp định CEPA Việt Nam – UAE được ký kết và thực thi trong thời gian tới dự kiến sẽ tạo ra những ‘cú hích’ nào trong thương mại và đầu tư giữa hai nước?

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân: Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA) Việt Nam – UAE là hiệp định FTA đầu tiên Việt Nam đàm phán với một nước Ả-rập ở khu vực Trung Đông và châu Phi và là bước khởi đầu cho việc thúc đẩy quan hệ không những với UAE mà còn cả khu vực.

Các Tiểu vương quốc Ả – rập thống nhất (UAE) là đất nước có vị trí chiến lược nằm tại cửa ngõ giao thương giữa 3 châu lục Á-Âu-Phi và là một trong những trung tâm thương mại – tài chính của thế giới. Nhờ có chính sách cởi mở, môi trường kinh doanh thông thoáng, UAE đang trở thành một thị trường trung chuyển quốc tế quan trọng qua đường hàng hải và hàng không. Nhờ đó, nền kinh tế UAE luôn có mức tăng trưởng ổn định với thu nhập bình quân đầu người đạt mức rất cao.

Những năm qua, Việt Nam luôn xuất siêu sang thị trường UAE với giá trị trên 4 tỷ USD/năm. Trong cơ cấu giao thương giữa 2 nước, nhập khẩu của Việt Nam từ UAE chiếm khoảng 8-10% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu còn xuất khẩu từ Việt Nam sang UAE chiếm trên 90%. 

Bên cạnh vai trò là thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam tại khu vực Trung Đông, với vị trí chiến lược là trung tâm tái xuất khẩu hàng đầu trong khu vực, UAE còn đóng vai trò là trạm trung chuyển hàng hóa, giúp đưa các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam tiếp cận các thị trường khác trong khu vực Trung Đông và châu Phi. 

Hiện tại, UAE là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại khu vực Trung Đông – Bắc Phi nhưng vẫn còn nhiều dư địa để phát huy hơn nữa tiềm năng của hai nền kinh tế vốn có thế mạnh bổ sung cho nhau.

Khai mở thị trường Trung Đông đang ‘ngủ quên’

Ông đánh giá thế nào về ý nghĩa của CEPA giúp chúng ta khai mở thị trường Trung Đông vốn đang “ngủ quên” chưa được khai mở?

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân: Hiệp định CEPA được trông đợi là một bước tiến trọng yếu trong lộ trình tăng cường quan hệ đối tác chính trị toàn diện và sâu sắc giữa hai bên, đặc biệt là quan hệ thương mại-đầu tư. 

Bên cạnh đó, việc ký kết FTA với một đối tác phát triển mạnh về công nghệ, dịch vụ, tài chính như UAE cũng sẽ mở ra nhiều cơ hội tiếp cận nguồn công nghệ hiện đại, nguồn vốn dồi dào, cơ hội học hỏi kỹ năng quản lý, kinh doanh dịch vụ, tạo thêm việc làm cho người lao động, giúp ổn định an sinh-xã hội cho nước ta.

Cùng với việc đàm phán Hiệp định CEPA, hai bên đã tổ chức nhiều đoàn giao thương tập trung vào các lĩnh vực như: năng lượng tái tạo, phát triển hạ tầng về cảng biển, cảng hàng không, dịch vụ logistics và các dịch vụ tài chính. Đây là những lĩnh vực mà UAE có thế mạnh và chúng ta cũng có như cầu phát triển. Hai bên cũng thống nhất thúc đẩy các chương trình hợp tác mang tính thiết thực sau khi có CEPA như việc đàm phán hiệp định bảo hộ và xúc tiến đầu tư giữa hai nước, hợp tác để hàng nông sản của Việt Nam có chứng chỉ Halal khi đi vào thị trường các nước Hồi giáo…

Tuy nhiên, việc ký kết CEPA với UAE sẽ chỉ là bước đầu trong việc thúc đẩy quan hệ sâu sắc hơn nữa giữa Việt Nam với các nước Vùng vịnh. Đây là khu vực có quy mô kinh tế hơn 2.000 tỉ USD và có vị trí chiến lược hết sức quan trọng, nắm nguồn tài nguyên dầu hỏa cũng như nguồn vốn đầu tư khổng lồ. 

Mới đây, cuối tháng 10/2023, Thủ tướng Chính phủ đã tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) tại thành phố Riyadh, Saudi Arabia. Tại sự kiện này, Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định Việt Nam sẵn sàng là cầu nối, thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa ASEAN và các nước GCC. Cùng với Saudi Arabia thì UAE là quốc gia quan trọng ở khu vực, là tiền đề để Việt Nam có thể thúc đẩy quan hệ vị hòa bình và hợp tác và phát triển.

Để hiện thực hóa những lợi ích này, sau khi chính thức kết thúc đàm phán, hai bên cần nỗ lực hoàn tất quá trình phê duyệt để sớm đưa hiệp định vào thực thi. 

Bộ Công Thương cũng sẽ giữ vai trò là cơ quan chủ trì trong việc tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các cam kết của Hiệp định, thúc đẩy các đoàn giao thương, góp phần nâng cao hiểu biết cho người dân và doanh nghiệp nước ta để tận dụng hiệu quả những lợi ích thiết thực mà Hiệp định mang lại.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!